1 Tìm hiểu về hiện tượng mật ong có ga
Mật ong có ga là hiện tượng chai mật ong có lớp bọt khí ở trên miệng chai hoặc khi rót mật vào cốc hoặc sang chai khác thì thấy rất nhiều bọt sủi lên thậm chí tràn cả ra ngoài.
Hiện tượng mật ong có ga chính là biểu hiện mật ong bị lên men. Một số chai mật đậy kín có thể nổ vỡ chai, còn đựng vào can kín can sẽ phồng lên, thậm chí bi đông bằng nhôm đựng mật sẽ bị căng tròn.
2 Nguyên nhân làm mật ong có ga
Mật ong có ga là do trong mật ong có sẵn một số lượng nấm men có tên là Osmophilis, đây là loại nấm men chịu được đường và muối có nồng độ cao. Nấm men làm cho đường gluco chuyển hóa thành rượu etylic và khí CO2.
Chính lượng khí CO2 này thoát ra gây nên hiện tượng có ga giống như ga trong các loại nước giải khát. Sau đó rượu etylic sẽ bị chuyển hóa thành axit acetic (giấm) và nước.
Ngoài ra trong quá trình lên men còn tạo ra glycerol và butanol có mùi khó chịu.
3 Các yếu tố gây ra hiện tượng mật ong có ga
Việc lên men của mật ong phụ thuộc vào ba yếu tố là hàm lượng nước có trong mật ong, số lượng nấm men và nhiệt độ.
a. Hàm lượng nước có trong mật ong
Mật ong có hàm lượng nước thấp dưới 18% không bị lên mên. 18-19% chỉ bắt đầu lên men khi số lượng bào tử nấm men trên 10 bào tử/1g.
Hàm lượng nước dưới 20% mật bị lên men nhưng quá trình diễn ra chậm. Mật có hàm lượng nước trên 20% thì bị lên men bất cứ nhiệt độ và số lượng bào tử nhiều hay ít. Hàm lượng nước càng cao thì mật lên men càng nhanh và sinh ra càng nhiều ga và mật càng mau hỏng.
Vì vậy những loại mật ong loãng ta thấy khi mới thu hoạch mật có mùi thơm dễ chịu nhưng sau một vài tháng có vị chua, hăng và thậm chí có mùi khó chịu. Đến đây chúng ta có thể biết mật ong có ga là tốt hay xấu.
Quy định về tiêu chuẩn hàm lượng nước trong mật ong: Để hạn chế hiện tượng lên men làm hỏng mật, Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã ban hành tiêu chuẩn mật ong có quy định về hàm lượng nước tối đa có trong mật ong là dưới 21%, nhiều nước quy đinh dưới 19%, còn tiêu chuẩn mật ong Việt Nam năm 1990 là 22%.
b. Số lượng nấm men
Số lượng nấm men càng nhiều mật bị lên men càng nhanh.
Biểu hiện mật bị lên men: chai 1 bắt đầu lên men, chai 2 lên men rõ và chai 3 không bị lên men.
c. Nhiệt độ
Về ảnh hưởng của nhiệt độ nếu nhiệt độ bảo quản mật dưới 100oC mật lên men rất chậm và từ 200C trở lên mật lên men càng nhanh, trên 300oC thì việc lên men chậm lại.
Vì thế mật thu hoạch vào mùa đông dù loãng cũng bị lên men chậm, còn mật thu hoạch vào mùa xuân hè sau 10-15 ngày là đã xuất hiện hiện tượng có ga rồi.
4 Mật ong rừng tự nhiên có ga không?
Hàm lượng nước có trong mật ong phụ thuộc khá nhiều vào loài ong. Mật ong rừng thường được thu hoạch từ các tổ ong khoái (Apis dorsata ) và ong ruồi (Apis florae) đây là các loài ong có bánh tổ xây lộ thiên ngoài không khí nên việc điều hòa nhiệt ẩm độ cho mật đặc lại khó hơn các tổ ong nuôi (ong ngoại hoặc ong nội nuôi trong thùng kín).
Mặt khác các lỗ tổ đựng mật của 2 loài ong rừng có chiều cao (độ sâu lỗ tổ) lớn hơn nhiều ong nuôi ở tổ ong ruồi có thể đến 25mm còn ong khoái tới 100mm, trong khi đó chiều cao lỗ tổ đựng mật của ong nuôi là 12-15mm nên để mật đặc lại cũng cần thời gian lâu hơn. Vì vậy mật ong chín (đã được vít nắp) trong các lỗ tổ ong rừng từ 22-24% (tùy thuộc theo mùa khô hoặc mùa mưa).
Hơn nữa trong quá trình đi săn mật ong, người săn ong cứ gặp tổ là lấy nên có tổ mật đã chín có tổ mật chưa chín vì họ sợ người khác gặp sẽ lấy mất cho nên hễ tìm thấy tổ ong là lấy cho nên thu hoạch cả các tổ có mật ong chưa chín nên mật ong rừng thường loãng (độ thủy phần 26-28% thậm chí tới 30-32%) nên sinh ra nhiều ga hơn.
5 Mật ong nuôi có ga không?
Người nuôi ong thường thu hoạch mật đã chín nên hàm lượng nước thấp hơn so với mật ong rừng nên ít có ga hơn. Giống ong ngoại (Apis mellifera) do đông quân, quạt gió mạnh nên mật thường đặc hơn so với mật thu từ giống ong nội.
Tuy nhiên một số người nuôi ong (cả trong và ngoài nước) chạy theo năng suất nên quay mật khi mật chưa chín (chưa vít nắp) nên mật quay ra cũng sẽ bị lên men và có nhiều ga giống như mật ong rừng.
Việc thu hoạch mật hoa từ nhiều loài hoa không chỉ ảnh hưởng đến hương thơm và màu sắc chứ không ảnh hưởng đến việc mật có nhiều ga hay không.
6 Cách xác định hàm lượng nước trong mật ong
Để biết hàm lượng nước có trong mật ong, bạn có thể dùng phương pháp đơn giản là xác định theo cân nặng của mật ong.
Khi cân 1 lít mật ong, dựa theo cân nặng chúng ta có kết quả sau:
- Nếu đạt 1,42 kg/lít hàm lượng nước 19%, là mật rất tốt,
- Nếu đạt 1,4 kg/lít thì hàm lượng nước là 22% là mật tốt,
- Nếu đạt 1,38 kg/lít thì hàm lượng nước 25% là mật kém chất lượng,
- Nếu chỉ đạt 1,35 kg/lít là hàm lượng nước 30% mật này quá loãng mau hỏng.
7 Mật ong có ga là mật ong thật hay mật ong giả?
Như mình đã chia sẻ ở trên, nếu dựa vào hiện tượng mật ong tạo ga để phân biệt là mật ong thật hay mật ong giả thì kết quả không chính xác.
Mật ong có ga là do trong mật ong có lẫn nước, chính lượng nước này làm mật ong bị lên men sinh ra rượu và khí CO2. Nếu lấy tiêu chí là mật có nhiều ga mới là mật ong rừng thì bạn sẽ tiền mất tật mang.
8 Cách bảo quản mật ong có ga
Mật có nhiều ga rất khó bảo quản nếu đậy kín nút chai thì có thể gây vỡ chai, nếu đậy không kín để ga thoát ra thì kiến có thể bò vào, mặt khác mật sẽ hút ẩm từ không khí loãng thêm và mau hỏng hơn.
Vì vậy bạn đã mua phải loại mật loãng này thì nên dùng càng sớm càng tốt.
Tránh mua các loại mật ong đặc không có biểu hiện lên men từ các công ty sản xuất mật ong có uy tín tránh mua loại mật kém chất lượng lại vừa đắt vừa không chữa được bệnh lại có hại thêm về sức khỏe.